Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Abstract

Hediye, aradaki ilişkinin mahiyetine göre değişen saiklerle yapılan karşılıksız bir kazandırmadır. Üniversiteye giriş imtihanını kazanmak veya fakülteden mezun olmak hediye vermenin saikini teşkil edebileceği gibi, bir kimsenin yeni bir işyeri açması da hediye vermenin saiki olabilir. Bunun gibi, bir yakının yeni bir ev alması
veya yeni bir eve taşınması halinde ev görme adı altında yapılan ilk ziyaretlerde hediye götürmek adet haline gelmiştir. Hediye vermenin saikleri arasında nişan ve düğün törenleri de yer alır. Gerçekten nişan törenleri, nişanlanan tarafların bu mutlu günlerini kutlamak yanı sıra, evlenmelerine katkıda bulunmak amacıyla hediye vermek için iyi bir fırsattır. Aynı şekilde düğün törenleri de, hem evlenenleri kutlamak hem de yeni yuva kuran çifte bir miktar maddi katkıda
bulunmak için verilen hediyelere sahne olur. Nişanlılık ilişkisi de çoğu zaman hediye vermenin saikini oluşturur. Bu bakımdan hediye, nişanlıların, nişanlılık ilişkisi içinde
örf ve adet gereği olarak birbirine, karşılıksız olarak verdikleri şeyleri ifade eder. Aralarındaki yakınlaşmayı ve bağlılığı artırma düşüncesindeki nişanlılar için hediye verme en uygun yoldur. Hediye alan nişanlı, kendisine verilen değeri görerek müstakbel eşine daha kuvvetli duygularla bağlanacaktır. Hediye hukuki niteliği itibariyle bir bağışlamadır. Gerçekten gerek nişanlılık ilişkisi içinde verilen hediye, gerekse borçlar hukuku anlamında yapılan bağışlama (hibe), karşılıksız kazandırmaları
kapsayan sağlararası tasarruf işlemleridir. Hukuki nitelikleri bakımından aynı olmakla beraber, nişanlıların birbirine verdikleri şeylerin nişan hediyesi mi, yoksa genel anlamda bir bağışlama mı olduğunun tespiti önem taşır. Çünkü, ancak nişanlılık ilişkisine dayanılarak verilen şeylerin iadesi Medeni Kanunun 86. maddesi çerçevesinde istenebilir. Bu mahiyette olmayan karşılıksız kazandırmaların iadesi ise ancak genel hükümler (BK. m. 61-66, 244-245) çerçevesinde istenebilir5.
Burada Yargıtay'ın bir kararında isabetli olarak yer verilen bir ölçüden yararlanmak işimizi kolaylaştıracaktır. Kararda "nişanlıların birbirlerine verdikleri hediye ve yaptıkları bağışın nişanlılık nedeniyle yapıldığı asildir" denmektedir6. Buradan hareketle, nişanlılık ilişkisi esnasında yapılan karşılıksız kazandırmaların kural olarak nişan hediyesi olduğu, bunun nişan hediyesi olmadığını, başka bir sebeple verildiğini ileri sürenin bu iddiasını ispat etmesi gerektiği sonucuna varabiliriz. Nitekim kararın devamında da "Davalı taraf aksini de ileri sürüp yapılan hibenin nişandan başka bir nedeni olduğunu da kanıtlayamamıştır." denerek bu husus dolaylı
olarak belirtilmiştir. Ancak nişanlıyı evlilik öncesi cinsel ilişkiye ikna edebilmek amacıyla verilmiş bir şey söz konusu ise, nişanlılık ilişkisi içinde verilmiş de olsa, ahlaka aykırı bir sonuca ulaşabilmek için verildiğinden bunu nişan hediyesi olarak nitelemek güç görünmektedir