Öz
Amaç: Bu çalışma, meslek yüksekokulu öğrencilerinin, organ, kadavra ve plazma bağışı hakkındaki bilgi ve tutumlarını araştırmak amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: İki farklı üniversitenin sağlık ve sosyal hizmetler meslek yüksekokulunda okuyan 633 öğrencisine sosyodemografik özellikler, organ bağışı ve plazma bağışı ile ilgili sorulardan oluşan anket uygulanmıştır. Veriler uzaktan online yöntemle toplanmıştır. Verilerin Analizi EpiInfo v.7.2.5.0 programında yapılmış olup, frekans dağılımları ve ki-kare testi analizlerde kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların %41,5’i sağlık, %58,5’i sosyal programlarda öğrenim görmektedir. Öğrencilerin%3,2’si organlarını bağışlarken %80,1’inin kadavradan organ bağışı hakkında bilgisi olduğu ve %68,8’i bu bilgiyi medya ve internetten duyduklarını, %81’inin organ bağışının hem canlıdan hem de ölüden olabileceğini bildiği, %68,7’ sinin öldükten sonra organlarını bağışlamayı düşündüklerini, %36,4’ünün organ bağışı konusunda yeterli bilgisinin olmadığı için bağış düşünmediği, %84,5’unun gerekli durumda organ nakli kabul edeceğini belirtmişlerdir. Katılımcıların %48,8’ inin kadavra bağışı bilgisi olduğu, %60,2’sinin bu bilgiyi medya/internetten öğrendiği, %66’sının kendisini kadavra olarak bağışlamayı düşünmediği belirlenmiştir. Katılımcıların %66’sı plazma bağışını bildiği, %61,5’inin bu bilgiyi medya/internetten öğrendiği, %63,8’inin plazma bağışlamayı düşündüğü, %70,8’inin bir insanın hayatını kurtarmak için plazma bağışlayabileceği belirlenmiştir. Ayrıca COVID-19 geçirmenin organ, kadavra ve plazma bağışına anlamlı bir değişiklik yapmadığını düşündükleri tespit edilmiştir. Sonuç: Araştırmada sosyal medya ve internetin bilgi edinmede etkili olduğu, katılımcıların bağış konusunda bilgilerinin olduğu fakat bağış yapmada ya da düşünmede kararsız kaldıkları sonuçlarına ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Siminoff LA, Gordon N, Hewlett J, Arnold RM. Factors influencing families’ consent for donation of solid organs for transplantation. J Am Med Assoc. 2001;286(1):71-7.
- Piccoli GB, Soragna G, Putaggio S, et al. Efficacy of an educational programme for secondary school students on opinions on renal transplantation and organ donation: A randomized controlled trial. Nephrol Dial Transplant. 2006;21(2):499-509.
- Sade RM, Kay N, Pitzer S, Drake P, Baliga P, Haines S. Increasing organ donation: A successful new concept. Transplantation. 2002;74(8):1142-6.
- Acar İ. Position of organ donation in our religion. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Derg. 2007;27:17-30.
- Kılıç S, Koçak N, Türker T, Gürpınar H GD. Kız üniversite öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve bu tutumlarına etki eden faktörler. Gülhane Tıp Derg. 2010;52(1):36-40.
- Gürbüz H, Karlıkaya E, Mesut R. Kadavra bağışı üzerine görüşler. Türkiye Klin J Med Ethics. 2004;12(4):234-41.
- Çelebi F, Balık A, Yılmaz İ, Polat Y. Doğu anadolu bölgesi insanı organ bağışına nasıl bakıyor? T Klin Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi. 2002;10:34-8.
- Yaşar M, Oğur R, Uçar M, et al. Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Derg. 2008;18(1):33-7.
- Adıgüzel E, Kınış B, Aydın MF. Üni̇versi̇te öğrenci̇leri̇ ve personeli̇ni̇n kan ve organ bağışı hakkındaki̇ bi̇lgi̇ düzeyleri̇ ve davranışları. 2019;8(2):55-60.
- Conesa C, Ríos A, Ramírez P, Canteras M, Rodríguez M, Parrilla P. Multivariate study of the psychosocial factors affecting public attitude towards organ donation. Nefrologia. 2005;25(6):684-97.
- Kara S, Salman Z, Öngel K. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi sağlık personelinin organ bağışına bakışı. Ankara Sağlık Hizmetleri Derg. 2012;11(1):33-9.
- Şehirli ÜS, Saka E, Sarikaya Ö. Attitudes of Turkish anatomists toward cadaver donation. Clin Anat. 2004;17(8):677-81.
- Sağlık Bakanlığı. Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun [Internet]. 1979. Available at: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2238.pdf
- Quince TA, Barclay SIG, Spear M, Parker RA, Wood DF. Student attitudes toward cadaveric dissection at a UK Medical School. 2011;4(4):200-7.
- Hablemitoğlu Ş, Özkan Y, Yıldırım F. Bir Fedakâkarlık Örneği Olarak “Kan Bağışı”. 2010;11:67-78.
- URL-1. Türk Kızılayı. 2022. İnternet adresi: https://www.kanver.org/sayfa/e-kutuphane/kan-hakki. Erişim Tarihi: 11.02.2023.
- Türk Kızılayı. İmmün Plazma Bağışı Hakkında [Internet]. Erişim Tarihi: 14.02.2023. Available at: https://www.kanver.org/plazma/#:~:text=Plazma Bağışı nasıl alınır%3F,işlem 45-60 dakika sürmektedir
- Cahill KC, Ettarh RR. Attitudes to cadaveric organ donation in Irish preclinical medical students. Anat Sci Educ. 2011;4(4):195-9.
- Kubat FÇ. Halkın organ bağışı hakkındaki düşünceleri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2014.
- Bakar N. Hemşirelerin doku/organ nakli ve bağışına yönelik bilgi ve tutumları (Bursa Muammer Ağım Gemlik Devlet Hastanesi Hemşireleri Örneği) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- Topbaş E, Taştan Ç. Bireylerin böbrek nakline bakış açısı, 14. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Bildiri Kitabı,Poster no: 415, Kayseri; 2015;647.
- Şahin A. Bir tıp fakültesi 1. ve 6. sınıf öğrencilerinin organ bağışı hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi [Uzmanlık tezi]. Elazığ, Türkiye: Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016.
- Dontlu AÇ. Organ bağışı ve naklinde etik, dinsel ve yasal yaklaşımlar. Dialysis, Transplant Burn. 2004;15:69-76.
- Zambak M. Tıbbi, sosyal ve sağlık çalışanları açısından organ nakli / Medical, social and workers in terms of organ transplantantion [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
- Arğan MT. Organ Bağışını Artırmada Sosyal Pazarlama Yaklaşımı: Organ Bağışına Yönelik Bir Tutum Araştırması [Doktora tezi]. Eskişehir, Türkiye: Anadolu Ünivesitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
- Göz F, Göz M, Erkan M. Knowledge and attitudes of medical, nursing, dentistry and health technician students towards organ donation: a pilot study. J Clin Nurs. 2006;15:1371-5.
- Tontus H, Karabey M, Gurdal N, Omer Tontus H. Survey of medical Students’ attitudes, religious beliefs, and knowledge of organ donation. Organ, Tissue & Cells. 2011;14(1):203-6.
- Halou H, Athanasios C, Dimitra M, Nicoletta I, Panagiotis V S V, Theodoros X. Evaluation of the willingness for cadaveric donation in Greece: A population-based study. Anat Sci Educ. 2013;6:48-55.
- Chakradhar K, Doshi D, Reddy BS, Kulkarni S, Reddy MP, Reddy SS. Knowledge, attitude and practice regarding organ donation among Indian dental students. Int J Organ Transplant Med. 2016;7(1):28-35.
- Abbasi Asl J, Nikzad H, Taherian A, et al. Cultural acceptability and personal willingness of Iranian students toward cadaveric donation. Am Assoc Anat. 2017;10:120-6.
- Mağazacı İ, Büyükertan M, Uysal Ö, Balcıoğlu HA. Attitudes of dental students towards body and organ donation. Yeditepe Dent J. 2018;14(3):59-65.
- Salma N, Hossain MM, Yasmin S, et al. Factors influencing plasma donation behavior of COVID‐19 recovered patients in Bangladesh: A pilot study. Health Sci Report. 2022;6(1):974.
Öz
Aim: This study was conducted to investigate t he knowledge a nd attitudes of vocational school students about organ, cadaver, and plasma donation. Material and Method: A questionnaire consisting of sociodemographic characteristics and questions about organ and plasma donation was administered to 633 students from two different universities’ health and social services vocational schools. The data were collected through remote online methods. The data were analyzed using EpiInfo v.7.2.5.0, and frequency distributions and chi-square tests were used for the analysis. Results: Of the participants, 41.5% were studying health programs, and 58.5% were social programs students. While 3.2% of the students donated their organs, 80.1% knew about cadaveric organ donation, 68.8% learned about it from the media and the internet. 81% of the students knew that organ donation could be from living and deceased donors, 68.7% considered donating their organs after death. 36.4% of the students did not consider organ donation due to insufficient knowledge, 84.5% indicated that they would accept organ transplantation, if necessary. 48.8% of the participants knew about cadaver donation, 60.2% learned about it from the media/internet, 66% did not consider donating their bodies to a cadaver. 66% of the participants knew about plasma donation, 61.5% learned about it from the media/ internet, 63.8% considered donating plasma. Additionally, it was determined that they did not consider having COVID-19 history significantly impact organ, cadaver, and plasma donation. Conclusion: The study concluded that social media and the internet are practical tools for obtaining information. The participants knew about donations but were undecided about making or considering contributions.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Siminoff LA, Gordon N, Hewlett J, Arnold RM. Factors influencing families’ consent for donation of solid organs for transplantation. J Am Med Assoc. 2001;286(1):71-7.
- Piccoli GB, Soragna G, Putaggio S, et al. Efficacy of an educational programme for secondary school students on opinions on renal transplantation and organ donation: A randomized controlled trial. Nephrol Dial Transplant. 2006;21(2):499-509.
- Sade RM, Kay N, Pitzer S, Drake P, Baliga P, Haines S. Increasing organ donation: A successful new concept. Transplantation. 2002;74(8):1142-6.
- Acar İ. Position of organ donation in our religion. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Derg. 2007;27:17-30.
- Kılıç S, Koçak N, Türker T, Gürpınar H GD. Kız üniversite öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve bu tutumlarına etki eden faktörler. Gülhane Tıp Derg. 2010;52(1):36-40.
- Gürbüz H, Karlıkaya E, Mesut R. Kadavra bağışı üzerine görüşler. Türkiye Klin J Med Ethics. 2004;12(4):234-41.
- Çelebi F, Balık A, Yılmaz İ, Polat Y. Doğu anadolu bölgesi insanı organ bağışına nasıl bakıyor? T Klin Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi. 2002;10:34-8.
- Yaşar M, Oğur R, Uçar M, et al. Bir Sağlık Meslek Yüksekokulu son sınıf öğrencilerinin organ bağışı konusundaki tutumları ve tutumlarına etki eden faktörler. Genel Tıp Derg. 2008;18(1):33-7.
- Adıgüzel E, Kınış B, Aydın MF. Üni̇versi̇te öğrenci̇leri̇ ve personeli̇ni̇n kan ve organ bağışı hakkındaki̇ bi̇lgi̇ düzeyleri̇ ve davranışları. 2019;8(2):55-60.
- Conesa C, Ríos A, Ramírez P, Canteras M, Rodríguez M, Parrilla P. Multivariate study of the psychosocial factors affecting public attitude towards organ donation. Nefrologia. 2005;25(6):684-97.
- Kara S, Salman Z, Öngel K. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi sağlık personelinin organ bağışına bakışı. Ankara Sağlık Hizmetleri Derg. 2012;11(1):33-9.
- Şehirli ÜS, Saka E, Sarikaya Ö. Attitudes of Turkish anatomists toward cadaver donation. Clin Anat. 2004;17(8):677-81.
- Sağlık Bakanlığı. Organ Ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun [Internet]. 1979. Available at: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2238.pdf
- Quince TA, Barclay SIG, Spear M, Parker RA, Wood DF. Student attitudes toward cadaveric dissection at a UK Medical School. 2011;4(4):200-7.
- Hablemitoğlu Ş, Özkan Y, Yıldırım F. Bir Fedakâkarlık Örneği Olarak “Kan Bağışı”. 2010;11:67-78.
- URL-1. Türk Kızılayı. 2022. İnternet adresi: https://www.kanver.org/sayfa/e-kutuphane/kan-hakki. Erişim Tarihi: 11.02.2023.
- Türk Kızılayı. İmmün Plazma Bağışı Hakkında [Internet]. Erişim Tarihi: 14.02.2023. Available at: https://www.kanver.org/plazma/#:~:text=Plazma Bağışı nasıl alınır%3F,işlem 45-60 dakika sürmektedir
- Cahill KC, Ettarh RR. Attitudes to cadaveric organ donation in Irish preclinical medical students. Anat Sci Educ. 2011;4(4):195-9.
- Kubat FÇ. Halkın organ bağışı hakkındaki düşünceleri [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. 2014.
- Bakar N. Hemşirelerin doku/organ nakli ve bağışına yönelik bilgi ve tutumları (Bursa Muammer Ağım Gemlik Devlet Hastanesi Hemşireleri Örneği) [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
- Topbaş E, Taştan Ç. Bireylerin böbrek nakline bakış açısı, 14. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi Bildiri Kitabı,Poster no: 415, Kayseri; 2015;647.
- Şahin A. Bir tıp fakültesi 1. ve 6. sınıf öğrencilerinin organ bağışı hakkında bilgi, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi [Uzmanlık tezi]. Elazığ, Türkiye: Fırat Üniversitesi, Tıp Fakültesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2016.
- Dontlu AÇ. Organ bağışı ve naklinde etik, dinsel ve yasal yaklaşımlar. Dialysis, Transplant Burn. 2004;15:69-76.
- Zambak M. Tıbbi, sosyal ve sağlık çalışanları açısından organ nakli / Medical, social and workers in terms of organ transplantantion [Yüksek lisans tezi]. İstanbul, Türkiye: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
- Arğan MT. Organ Bağışını Artırmada Sosyal Pazarlama Yaklaşımı: Organ Bağışına Yönelik Bir Tutum Araştırması [Doktora tezi]. Eskişehir, Türkiye: Anadolu Ünivesitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
- Göz F, Göz M, Erkan M. Knowledge and attitudes of medical, nursing, dentistry and health technician students towards organ donation: a pilot study. J Clin Nurs. 2006;15:1371-5.
- Tontus H, Karabey M, Gurdal N, Omer Tontus H. Survey of medical Students’ attitudes, religious beliefs, and knowledge of organ donation. Organ, Tissue & Cells. 2011;14(1):203-6.
- Halou H, Athanasios C, Dimitra M, Nicoletta I, Panagiotis V S V, Theodoros X. Evaluation of the willingness for cadaveric donation in Greece: A population-based study. Anat Sci Educ. 2013;6:48-55.
- Chakradhar K, Doshi D, Reddy BS, Kulkarni S, Reddy MP, Reddy SS. Knowledge, attitude and practice regarding organ donation among Indian dental students. Int J Organ Transplant Med. 2016;7(1):28-35.
- Abbasi Asl J, Nikzad H, Taherian A, et al. Cultural acceptability and personal willingness of Iranian students toward cadaveric donation. Am Assoc Anat. 2017;10:120-6.
- Mağazacı İ, Büyükertan M, Uysal Ö, Balcıoğlu HA. Attitudes of dental students towards body and organ donation. Yeditepe Dent J. 2018;14(3):59-65.
- Salma N, Hossain MM, Yasmin S, et al. Factors influencing plasma donation behavior of COVID‐19 recovered patients in Bangladesh: A pilot study. Health Sci Report. 2022;6(1):974.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Organ Nakli |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Şubat 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 25 Temmuz 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 2 Sayı: 1 |
