Öz
Bu çalışma, diyabetli bireylerde COVID-19 tedavi ve bakım yönetimini açıklamak, hemşirenin rol ve sorumluluklarını ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. İki pandeminin birlikte bulunması “Dual Pandemi” olarak adlandırılmakta ve kötü prognoz ile sonuçlanma riskini daha da yükseltmektedir. Kronik hiperglisemi ve kronik inflamasyon, T hücre fonksiyonunun bozulması ve sitokin fırtınası diyabetli bireylerde COVID-19 infeksiyonunun şiddetinin artmasına yol açmaktadır. Hemşireler, diyabeti ve COVID-19 infeksiyonu olan hastaların izlenmesinde, tedavi ve bakım gereksinimlerinin karşılanmasında önemli rol oynamaktadır. Bakımın hasta merkezli ve bütüncül bir yaklaşım içinde verilmesi, bakımda önceliklerin saptanması önemli noktalar arasında yer almaktadır. Hiperglisemi, başlı başına infeksiyonların kötü gidişatından ve mortalitenin artışından sorumlu olduğu için; glisemik kontrolünün sağlanması hayati önem taşımaktadır. Diyabet tanısı olup COVID-19 ile infekte olan bireylerin tedavi ve bakım yönetimi multidisipliner ekip yaklaşımı içinde sürdürülmelidir. Ekip içinde hastalarla yedi gün 24 saat birlikte olan hemşirelerin bu süreçte önemli rol ve sorumlulukları bulunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abe T, Egbuche O, Igwe J, Jegede O, Wagle B, Olanipekun T, et al. Cardiovascular complications in COVID-19 patients with or without diabetes mellitus. Endocrinology Diabetes & Metabolism 2021;4(2):e00218. doi 10.1002/edm2.218.
- Alshukry A, Abbas MB, Ali Y, Alahmad B, Al-Shammari AA, Alhamar G, et al. Clinical characteristics and outcomes of COVID-19 patients with diabetes mellitus in Kuwait. Heliyon 2021;7(4):e06706. doi 10.1016/j.heliyon.2021.e06706
- Bahar A, On B, Çiçek E, Gülmez AS. COVID-19 tanılı diyabetik ayak transtibial amputasyonlu hastanın Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeline göre hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;2:27- 35.
- Beydoğan AB, Çolak DK, Bilge BN, Bolkent S. COVID-19’un immün sistem ve diyabet üzerine etkileri. Cerrahpaşa Medical Journal 2020;44(2):65-73.
- Bhandari S, Rankawat, G, Singh, A, Gupta, V, Kakkar, S. Impact of glycemic control in diabetes mellitus on management of COVID-19 infection. International Journal of Diabetes in Developing Countries 2020;40(3):340-345. doi: 10.1007/s13410-020-00868-7
- Chee YJ, Tan SK, Yeoh E. Dissecting the interaction between COVID-19 and diabetes mellitus. Journal of Dıabetes Investigation 2020;11(5):1104-1114. doi: 10.1111/jdi.13326.
- Doğan K, Bolat S, Doğan HO. Obezite, metabolik sendrom, diyabet ve COVID-19 ilişkisi. Yücel D, (ed). COVID-19 Pandemisinde Tıbbi Biyokimyanın Artan Rolü. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri 2021. s.63-67.
- Ermiş SS. Covid-19 pandemisi ve diyabetes mellitus ekileşimi. Eskişehir Tıp Dergisi 2022;3(1):64-69.
- Ergün U, Turan ÖF, Eroğlu M. Covid-19 ile prezente diyabetik ketoasidoz olgusu. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;3(3):167-169. International Diabetes Federation IDF. [Internet]. Diabetes facts and figures. [cited 25.03.2022]. Available from: 24.04.2022. https://idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.html
- İlin S, Kuşkonmaz Ş. Diyabet ve COVID-19. Ankara Eğitim Araştırma Hastanesi Dergisi 2021;54(3):471-478. Korkmaz H. COVID-19 ve diabetes mellitus yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;(özel sayı 1):171- 175.
- Köroğlu EP, Çetinkalp Ş. COVID-19 enfeksiyonu, diyabetik ayakta mortaliteyi belirliyor olabilir mi? Ege Tıp Dergisi 2021;60(2):169-171.
- Kutlutürk, F. COVID-19 pandemisi ve diabetes mellitus. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 2020;4(2):130-137.
- Mencütekin YK, Gençtürk N. COVID-19'lu diabetik hastanın bakımı. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi 2021;3(1):105-110.
- Nassar M, Daoud A, Nso N, Medina L, Ghernautan V, Bhangoo H, et al. Diabetes Mellitus and COVID-19: Review article. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews 2021;15(6):102268. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2021.102268
- Saraçoğlu E, Avcı İA. Diyabet hastalarının COVID-19 salgınıyla ilgili endişelerinin ve bakım ihtiyaçlarının belirlenmesi Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 2021;5(2):202-209. Sürücü HA, Sungur M. Diyabetli bireylerde Covid-19’un psikolojik etkileri. Türk Diyabet Hemşireliği Dergisi 2021;1(1):28-31.
- Tamer A. Diyabetik Covid-19 hastalarında Hba1c ve lipid profili yoğun bakım ihtiyacını belirlemede ve mortalitede prediktör mü? Sakarya Tıp Dergisi 2021;11(2):293-298.
- Topçuoğlu GP, Avdal EÜ. Covid-19 pandemisinde diyabet yönetimi ve diyabet hemşirelerinin sorumlulukları. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2021;6(2):122-131.
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD). Diyabet ve COVID-19 pandemisi. Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. 14. Baskı. (Çevrimiçi Yayın) Ankara: BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Yayıncılık; 2020. s.265-272. https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/ 202006251545062020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf Erişim Tarihi: 18.03.2022.
- World Health Organization WHO. [Internet]. Diabetes data and statistics. [cited 05.04.2022]. Available from: 24.04.2022. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicablediseases/diabetes/data-and-statistics
- Zhang Y, Cui YH, Shen M, Zhang M, Zhang JC, Liu J, et al. Association of diabetes mellitus with disease severity and prognosis in COVID-19: A retrospective cohort study. Diabetes Research and Clinical Practice 2020;165:108227. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108227.
Öz
This study was conducted to explain the relationship between diabetes and COVID-19, to provide treatment and management for people with this condition, to reveal the responsibilities and important roles of nurses. The coexistence of two pandemics is called “Dual Pandemic” and increases the outcome with poor prognosis. Chronic hyperglycemia and chronic inflammation, T cell dysfunction, cytokine storm causes an increase in the severity of the infection in people with diabetes and COVID-19. Nurses play an important role in meeting the care needs of people during the COVID-19 infection. Providing care with a patient-centered and holistic approach, as well as determining priorities in care are among the important points. Because hyperglycemia, regardless of the source, is responsible for the worsening of infections and increased mortality; so ensuring glycemic control is of vital importance. Treatment and nursing management of patients with diabetes and COVID-19 should be carried out in a multidisciplinary team approach. Nurses, who are with the patients 24 hours a day, seven days a week, have important roles and responsibilities in this process.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abe T, Egbuche O, Igwe J, Jegede O, Wagle B, Olanipekun T, et al. Cardiovascular complications in COVID-19 patients with or without diabetes mellitus. Endocrinology Diabetes & Metabolism 2021;4(2):e00218. doi 10.1002/edm2.218.
- Alshukry A, Abbas MB, Ali Y, Alahmad B, Al-Shammari AA, Alhamar G, et al. Clinical characteristics and outcomes of COVID-19 patients with diabetes mellitus in Kuwait. Heliyon 2021;7(4):e06706. doi 10.1016/j.heliyon.2021.e06706
- Bahar A, On B, Çiçek E, Gülmez AS. COVID-19 tanılı diyabetik ayak transtibial amputasyonlu hastanın Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeline göre hemşirelik bakımı: Olgu sunumu. Yüksek İhtisas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;2:27- 35.
- Beydoğan AB, Çolak DK, Bilge BN, Bolkent S. COVID-19’un immün sistem ve diyabet üzerine etkileri. Cerrahpaşa Medical Journal 2020;44(2):65-73.
- Bhandari S, Rankawat, G, Singh, A, Gupta, V, Kakkar, S. Impact of glycemic control in diabetes mellitus on management of COVID-19 infection. International Journal of Diabetes in Developing Countries 2020;40(3):340-345. doi: 10.1007/s13410-020-00868-7
- Chee YJ, Tan SK, Yeoh E. Dissecting the interaction between COVID-19 and diabetes mellitus. Journal of Dıabetes Investigation 2020;11(5):1104-1114. doi: 10.1111/jdi.13326.
- Doğan K, Bolat S, Doğan HO. Obezite, metabolik sendrom, diyabet ve COVID-19 ilişkisi. Yücel D, (ed). COVID-19 Pandemisinde Tıbbi Biyokimyanın Artan Rolü. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri 2021. s.63-67.
- Ermiş SS. Covid-19 pandemisi ve diyabetes mellitus ekileşimi. Eskişehir Tıp Dergisi 2022;3(1):64-69.
- Ergün U, Turan ÖF, Eroğlu M. Covid-19 ile prezente diyabetik ketoasidoz olgusu. İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2020;3(3):167-169. International Diabetes Federation IDF. [Internet]. Diabetes facts and figures. [cited 25.03.2022]. Available from: 24.04.2022. https://idf.org/aboutdiabetes/what-is-diabetes/facts-figures.html
- İlin S, Kuşkonmaz Ş. Diyabet ve COVID-19. Ankara Eğitim Araştırma Hastanesi Dergisi 2021;54(3):471-478. Korkmaz H. COVID-19 ve diabetes mellitus yönetimi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;(özel sayı 1):171- 175.
- Köroğlu EP, Çetinkalp Ş. COVID-19 enfeksiyonu, diyabetik ayakta mortaliteyi belirliyor olabilir mi? Ege Tıp Dergisi 2021;60(2):169-171.
- Kutlutürk, F. COVID-19 pandemisi ve diabetes mellitus. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 2020;4(2):130-137.
- Mencütekin YK, Gençtürk N. COVID-19'lu diabetik hastanın bakımı. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi 2021;3(1):105-110.
- Nassar M, Daoud A, Nso N, Medina L, Ghernautan V, Bhangoo H, et al. Diabetes Mellitus and COVID-19: Review article. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews 2021;15(6):102268. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2021.102268
- Saraçoğlu E, Avcı İA. Diyabet hastalarının COVID-19 salgınıyla ilgili endişelerinin ve bakım ihtiyaçlarının belirlenmesi Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi 2021;5(2):202-209. Sürücü HA, Sungur M. Diyabetli bireylerde Covid-19’un psikolojik etkileri. Türk Diyabet Hemşireliği Dergisi 2021;1(1):28-31.
- Tamer A. Diyabetik Covid-19 hastalarında Hba1c ve lipid profili yoğun bakım ihtiyacını belirlemede ve mortalitede prediktör mü? Sakarya Tıp Dergisi 2021;11(2):293-298.
- Topçuoğlu GP, Avdal EÜ. Covid-19 pandemisinde diyabet yönetimi ve diyabet hemşirelerinin sorumlulukları. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2021;6(2):122-131.
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD). Diyabet ve COVID-19 pandemisi. Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. 14. Baskı. (Çevrimiçi Yayın) Ankara: BAYT Bilimsel Araştırmalar Basın Yayın ve Yayıncılık; 2020. s.265-272. https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/ 202006251545062020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf Erişim Tarihi: 18.03.2022.
- World Health Organization WHO. [Internet]. Diabetes data and statistics. [cited 05.04.2022]. Available from: 24.04.2022. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicablediseases/diabetes/data-and-statistics
- Zhang Y, Cui YH, Shen M, Zhang M, Zhang JC, Liu J, et al. Association of diabetes mellitus with disease severity and prognosis in COVID-19: A retrospective cohort study. Diabetes Research and Clinical Practice 2020;165:108227. doi: 10.1016/j.diabres.2020.108227.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 2 Sayı: 1 |
Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.