Öz
Bitkileri kullanarak hastaları tedavi etme yaklaşımı olarak tanımlanan "fitoterapi" tarihin her döneminde her toplum tarafından kullanılmıştır. Günümüzde dünya genelinde bitkilerin sağlık alanında kullanılma oranı %60-90 arasında değişmektedir. Yara iyileşmesine olan olumlu etkileri nedeniyle de bitkiler bütünleşik tıpta sıklıkla kullanılmaktadır.
Tıbbi bitkiler genellikle iyileşme sürecinin en az bir fazını etkilemekte ve yara iyileşmesi için uygun bir ortam olan nemli bir alan sağlamaktadırlar. Tıbbi bitkilerin yara iyileşmesi üzerindeki ortak etkileri antimikrobiyal, antiinflamatuvar ve antioksidan etkileridir. Özellikle antioksidan etki sayesinde, yara iyileşmesinin inflamasyon aşamasında nötrofil ve makrofaj gibi inflamatuvar hücrelerin ölü dokuları fagosite etmesinden sonra açığa çıkan ve kronik yaralarda görülen düzensiz bağışık yanıt nedeniyle aşırı üretilen oksijen radikallerinin doku hasarını arttıran zararlı etkisi önlenmiş olur. Sağlık alanında kullanılan bitkisel ürünlerden biri olan çay ağacı yağı mikroorganizmalara karşı geniş spektrumlu bir antimikrobiyal etki göstermesi nedeniyle tercih edilen bir ajan olup deri enfeksiyonlarının tedavisinde birçok topikal formülasyonda etken madde olarak kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda çay ağacı yağının kontemine olmuş yaralarda iyileşmeyi hızlandırdığı, cerrahi yarada iyileşme fazlarını olumlu etkilediği, epitelizasyon, inflamatuvar hücre yoğunluğu, damarlanma ve kollajen sentezini hızlandırdığı belirtilmiştir.
Çay ağacı yağının yara iyileşmesine etkisini araştıran geniş çaplı çalışmalar yapılarak literatür desteklenmelidir. Ayrıca yara bakımından primer olarak sorumlu tutulan hemşirelerin yara bakım yöntemleri ve bütünleşik tedavilerin de içinde bulunduğu yara bakım ürünleri konusundaki gelişmeleri takip ederek bilgilerini güncelleştirmeleri ve uygulamaya aktarmaları önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Referans1 1. Harper D, Young A, McNaught CE. The physiology of wound healing. Surgery (Oxford). 2014; 32(9): 445-450.
- Referans2 2. Shankar M, Ramesh B, Roopa KD, Niranjan M. Wound healing and it’s importance- a review. Der Pharmacologia Sinica. 2014; 1(1): 24-30.
- Referans3 T.C. Resmî Gazete. Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 19 Nisan 2011 Salı. Sayı: 27910.
- Referans4 4. Hemşirelik: Yara bakımı, bandaj, sargı çeşitleri ve pansumanlar. MEB. Ankara; 2012. Erişim Linki: http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Yara%20Bak%C4%B1m%C4%B1,%20Bandajsarg%C4%B1%20%C3%87e%C5%9Fitleri%20Ve%20Pansumanlar.pdf [Erişim Tarihi: 05. 06.2020].
- Referans5 5. Sançar B, Canpulat Ş, Erkal İS. Yara bakımında kullanılan bitkisel yöntemler ve hemşirelik. Türkiye Klinikleri J Intern Med Nurs-Special Topics 2017; 3(2): 116-124.
- Referans6 Berk A, Dokumacı AH, Kaymaz MH. Yara iyileşmesi ve diyabetik yara tedavisinde kullanılan tıbbi bitkiler. Sağlık Bilimleri Dergisi 2015; 24: 185-192.
- Referans7 Builders PF, Builders MI. Wound care: Traditional African medicine approach. Worldwide Wound Healing-Innovation in Natural and Conventional Methods. Intech 2016: 3-24. http://dx.doi.org/10.5772/65521
- Referans8 Deshmukh PT, Gupta VB. Embelin accelerates cutaneous wound healing in diabetic rats. J Asian Nat Prod Res. 2013; 15(2): 158-165.
- Referans9 Reza FM. Medicinal plants in wound healing. wound healing - current perspectives. Intech Open 2019:37-47. http://dx.doi.org/10.5772/intechopen.80215
- Referans10 Dorai AA. Wound care with traditional, complementary and alternative medicine. Indian J Plast Surg. 2012; 45(2): 418-424.
- Referans11 Shah A, Amini-Nik S. The role of phytochemicals in the inflammatory phase of wound healing. Int. J. Mol. Sci. 2017; 18: 1068.
- Referan12 Builders PF, Kabele B, Builders M, Chındo BA, Anwunobi PA, Isimi YC et al. Wound healing potential of formulated extract from hibiscus sabdariffa calyx. Indian J Pharm Sci. 2013; 75: 45-52.
- Referans13 Molazem Z, Mohseni F, Younesi M, Keshavarzi S. Aloe vera gel and cesarean wound healing; a randomized controlled clinical trial. Glob J Health Sci. 2015;7(1): 203-209.
- Referans14 Hajhashemi M, Ghanbari Z, Movahedi M, Rafieian M, Keivani A, Haghollahi F. The effect of Achillea millefolium and Hypericum perforatum ointments on episiotomy wound healing in primiparous women. J. Matern. Fetal. Neonatal. Med. 2018; 31(1): 63-69.
- Referans15 Can Başer H. Çay Ağacı Yaprağı. Erişim Linki: https://www.researchgate.net/publication/311908448_Cay_agaci_Teatree_Oil_Melaleuca_alternifolia [Erişim Tarihi: 04. 06. 2020]. Referans16 Carson CM, Hammer KA, Riley TV. Melaleuca alternifolia (tea tree) oil: A review of antimicrobial and other medicinal properties. Clin Microbiol Rev. 2006;19: 50-62.
- Referans17 Patri G, Sahu A. Role of herbal agents - tea tree oil and aloe vera as cavity disinfectant adjuncts in minimally invasive dentistry-an in vivo comparative study. J Clin Diagn Res. 2017;11(7):5-9.
- Referans18 Tezgül Çakır N, Kaleağası S, Kökdil G. Umut vaat eden bir antimikrobiyal: Tea tree oil (çay ağacı yağı) Ankara Ecz. Fak. Derg. 2005; 34(4): 315-327.
- Referans19 Pazyar A, Yaghoobi R, Bagherani N et al. A review of applications of tea tree oil in dermatology. Int J Dermatol. 2013; 52: 784-790.
- Referans20 Falci SPP, Teixeira MA, Ferreira das Chagas et al. Antimicrobial activity of melaleuca sp. oil against clinical isolates of antibiotics resistant staphylococcus aureus. Acta Cirúrgica Brasileira 2015; 30: 401-406.
- Referans21 Evidence summary: Wound management: tea tree oil. Wound Practice and Research 2013;170-172. Available from: http://www.woundsaustralia.com.au/journal/2104_04.pdf [Erişim Tarihi: 04. 07.2020].
- Referans22 Edmondson M, Newall N, Carville K, Smith J, Riley T, Carson C. Uncontrolled, open-label, pilot study of tea tree (Melaleuca alternifolia) oil solution in thedecolonisation of methicillin-resistant Staphylococcusaureus positive wounds and its influence on wound healing. Int. Wound J. 2011; 8: 375-384.
- Referans23 Chin K, Cordell B. The effect of tea tree oil (melaleuca alternifolia) on wound healing using a dressing model. J Altern Complement Med. 2013; 19: 942-945.
- Referans24 Sürme Y, Çürük GN. Diyabetik ratlarda çay ağacı yağının yara iyileşmesine etkisi. [Doktora Tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2019
- Referans25 Labib RM, Ayoub IM, Michel HE, Mehanny M, Kamil V, Hany M et al. Appraisal on the wound healing potential of Melaleuca alternifolia and Rosmarinus officinalis L. essential oil-loaded chitosan topical preparations. PLoS ONE 2019; 14(9): e0219561. https://doi.org/ 10.1371/journal.pone.0219561
- Referans26 Cooney DR, Cooney NL. Gas gangrene and osteomyelitis of the foot in a diabetic patient treated with tea tree oil. Int J Emerg Med. 2011; 4:14
- Referans27 Aryani R, Nurulhuda U, Dinarti, Arisanty IP, Zaki M. Comparison of honey and natural ointment based on honey-tea tree oil on the healing of diabetic foot ulcer. Enferm Clin. 2020; 30(3): 14‐17. doi:10.1016/j.enfcli.2019.12.016
- Referans28 Flores FC, de Lima JA, da Silva CR, Benvegnú D, Ferreira J, Burger ME et al. Hydrogels containing nanocapsules and nanoemulsions of tea tree oil provide antiedematogenic effect and improved skin wound healing. J Nanosci Nanotechnol. 2015; 15(1): 800-809.
- Referans29 Rothenberger J, Krauss S, Tschumi C, Rahmanian-Schwarz A, Schaller HE, Held M. The effect of polyhexanide, octenidine dihydrochloride, and tea tree oil as topical antiseptic agents on in vivo microcirculation of the human skin: a noninvasive quantitative analysis. Wounds. 2016; 28(10): 341‐346.
- Referans30 De Campos Raseterio VM, Da Costa AC, De Barros CFA et al. Essential oil of Melaleuca Alternefolia for the treatment of oral candidiasis induced in an immunosupressed mouce model. BMC Complement Altern Med. 2014; 14: 489.
- Referans31 Salvatori C, Barchi L, Guzzo F, Gargari M. A comparative study of antibacterial and anti-inflammatory effects of mouthrinse containing tea tree oil. Oral Implantol (Rome). 2017;10(1): 59‐70. doi:10.11138/orl/2017.10.1.059
- Referans32 Brun P, Bernabè G, Filippini R, Piovan A. In vitro antimicrobial activities of commercially available tea tree (Melaleuca alternifolia) essential oils. Curr. Microbiol. 2019; 76(1): 108-116.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Cerrahi, Hemşirelik |
| Bölüm | Derleme Bölümü |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Ocak 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 24 Ağustos 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 7 Sayı: 2 |