Öz
Herhangi bir ölçeği orijinal dili yerine farklı bir kültürde kullanmak için uygun bir şekilde uyarlanması gerekir. Birçoğu İngilizce olarak geliştirilen ölçeklerin kaynak dilden hedef dile çevrilmesi, ölçeğin hem kültürel hem de dilsel olarak eşitliğinin sağlanması için birçok analiz metodunun kullanılmasını gerektirmektedir. Ölçeğin geliştirildiği ülke ile hedef ülke arasındaki dil ve kültür farklılıkları ne kadar büyük olursa, bu değerlendirme de o kadar önem kazanmaktadır. Bununla birlikte, gelişmişlik düzeyi, sosyal yaşam ya da değerler açısından çok benzer kültürlerde bile ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini etkileyebilecek farklılıklar olabilir. Tüm bu zorluklarına rağmen, uyarlanmış ölçeğin kullanımı doğal olarak zaman tasarrufu sağlar, toplanan verilerin genelleme yeteneğini arttırır ve ölçüm yapılan toplumlar arasında benzerlik ve farklılıkların araştırılmasına olanak tanır. Ayrıca, geçerli ve güvenilir araçlar, hemşirelik bakım çıktılarının değerlendirilmesinde önemli kanıtlar elde edilmesini sağlar. Uyarlama yapılmadan önce iki önemli konunun dikkatlice incelenmesi gerekir. Birinci olarak, uyarlanması planlanan ölçeğin gerçekten gerekli olup olmadığıdır. İkinci olarak ise, adapte etmek için önerilen ölçeğin gerçekten kullanılabilecek en iyi araç olup olmadığının değerlendirilmesidir. Toplumlar arasında duygu, düşünce ve davranışların ifadesi değişkenlik gösterdiği için, ölçek uyarlaması yapılırken, bu dinamik yapı göz önünde bulundurularak gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Uyarlama sürecinde izlenecek adımlar Dünya Sağlık Örgütü tarafından birçok çalışmadan rafine edilerek bazı aşamalara indirgenmiştir. Bunlar; çeviri, uzman paneli değerlendirmesi, geri çeviri ve pilot uygulama aşamalarıdır. Bu aşamaların tümünde dikkat edilmesi gereken noktalar vardır ve bu makalede bunlar açıklanmaya çalışılmıştır. Makalede, Türkçe ’ye uyarlanmaya karar verilen bir ölçeğin sadece dilbilimsel ve kavramsal olarak değil kültürel eşitliğinin de sağlanması için gerekli olan bilgiler sunulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ægisdóttir, S., Gerstein, L. H., & Çinarbas, D. C. (2008). Methodological issues in cross-cultural counseling research: Equivalence, bias, and translations. The Counseling Psychologist, 36(2), 188–219.
- Akbaş, G. ve Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (Adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15–16.
- Aksayan, S. ve Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), 9–14.
- Arafat, S. M. Y., Chowdhury, H. Z. R., Qusar, M. M. A. S., & Hafez, M. A. (2016). Cross-cultural adaptation and psychometric validation of research instruments: A methodological review. Journal of Behavioral Health, 5(3), 129–136.
- Beaton, D., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2007). Recommendations for the Cross-Cultural Adaptation of the DASH & Quick DASH Outcome Measures. Institute for Work & Health, 1–45.
- Borsa, J. C., Damásio, B. F., & Bandeira, D. R. (2012). Cross-Cultural adaptation and validation of psychological instruments: Some considerations. Paidéia, 22(53), 423–432.
- Coster, W. J., & Mancini, M. C. (2015). Recommendations for translation and cross-cultural adaptation of instruments for occupational therapy research and practice. Revista de Terapia Ocupacional da Universidade de São Paulo, 26(1), 50–57.
- Dorer, B. (2012). ESS round 6 translation guidelines. Mannheim, DE: European Social Survey.
- Erefe, İ. (2012). Veri toplama araçlarının niteliği. İ Erefe (Ed.), Hemşirelikte araştırma ilke süreç ve yöntemleri içinde (s. 169–187). Ankara: Odak Ofset.
- Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 17–25.
- Erkut, S. (2010). Developing multiple language versions of instruments for intercultural research. Child Development Perspectives, 4(1), 19–24. http://dx.doi.org/10.1111/ j.1750-8606.2009.00111.x
- Esin, M. N. (2014). Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. S. Erdoğan, N. Nahcivan ve M. N. Esin (Ed.), Hemşirelikte araştırma: Süreç, uygulama ve kritik içinde (s.169–192). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
- He, J., & van de Vijver, F. (2012). Bias and equivalence in cross-cultural research. Online Readings in Psychology and Culture, 2(2), 1–19.
- International Test Commission (ITN). (2018). Guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18(2), 101–134. http://dx.doi.org/10.1080/15305058.2017.1398166.
- Jesus, L. M. T., & Valente, A. R. (2016). Cross-cultural adaptation of health assessment instruments. Retrieved from http://sweet.ua.pt/lmtj/lmtj/JesusValente2016.pdf
- Nilsson, J., Gardulf, A., & Lepp, M. (2016). Process of translation and adaptation of the Nurse Professional Competence (NPC) Scale. Journal of Nursing Education and Practice, 6(1), 100–103.
- Scholz, D. B. U. E. (2011). Questionnaire translation in cross-national survey research. On the types and value of annotations. Methoden Daten Analysen, 5(2), 157–179.
- Survey Research Center. (2016). Guidelines for best practice in cross-cultural surveys. Michigan, MI: Institute for Social Research, University of Michigan.
- World Health Organization (WHO). (2017). Process of translation and adaptation of instruments. Retrieved from http://www.who.int/substance_abuse/research_tools/translation/en/
- Yasir, A. S. M. (2016). Cross cultural adaptation & psychometric validation of instruments: Step-wise description. International Journal of Psychiatry, 1(1), 1–4.
Öz
The fact that many of the scales developed in English are translated requires much analysis in order to ensure equality of the scale in terms of culture and language. This assessment gains more importance with increasing language and cultural differences between the source country (where the scale was developed) and the target country. Additionally, there can be differences likely to affect the validity and reliability of the scale, even in cultures that are very similar in terms of level of development, social life, or values. Despite all these difficulties, the use of the adapted scale saves time, increases the generalization capacity of the data collected, and allows scholars to research the similarities and differences between the societies where the measurements are carried out. Also, valid and reliable tools contribute significant findings to measuring the outcomes of nursing care. However, two important questions need to be analyzed carefully before an adaptation is performed. The first question is whether or not the planned adaptation of the scale is truly necessary. The second question is whether or not the suggested scale for adaptation is really the best tool. How people express emotions, thoughts, and behaviors vary between societies. Therefore, any necessary changes should be made during the scale adaptation by taking into account the variable structure. The steps to be followed in the adaptation process are reduced to the following stages through the refinement of many studies by the World Health Organization (World Health Organization [WHO], 2017). These stages are as follows: translation, expert committee assessment, back translation and pilot application. At each stage, there are points that require attention and are presented in the manuscript. This article aims to present information for providing equality of a scale that was adapted into Turkish not only linguistically, but also culturally and conceptually.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ægisdóttir, S., Gerstein, L. H., & Çinarbas, D. C. (2008). Methodological issues in cross-cultural counseling research: Equivalence, bias, and translations. The Counseling Psychologist, 36(2), 188–219.
- Akbaş, G. ve Korkmaz, L. (2007). Ölçek uyarlaması (Adaptasyon). Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 15–16.
- Aksayan, S. ve Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1), 9–14.
- Arafat, S. M. Y., Chowdhury, H. Z. R., Qusar, M. M. A. S., & Hafez, M. A. (2016). Cross-cultural adaptation and psychometric validation of research instruments: A methodological review. Journal of Behavioral Health, 5(3), 129–136.
- Beaton, D., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2007). Recommendations for the Cross-Cultural Adaptation of the DASH & Quick DASH Outcome Measures. Institute for Work & Health, 1–45.
- Borsa, J. C., Damásio, B. F., & Bandeira, D. R. (2012). Cross-Cultural adaptation and validation of psychological instruments: Some considerations. Paidéia, 22(53), 423–432.
- Coster, W. J., & Mancini, M. C. (2015). Recommendations for translation and cross-cultural adaptation of instruments for occupational therapy research and practice. Revista de Terapia Ocupacional da Universidade de São Paulo, 26(1), 50–57.
- Dorer, B. (2012). ESS round 6 translation guidelines. Mannheim, DE: European Social Survey.
- Erefe, İ. (2012). Veri toplama araçlarının niteliği. İ Erefe (Ed.), Hemşirelikte araştırma ilke süreç ve yöntemleri içinde (s. 169–187). Ankara: Odak Ofset.
- Erkuş, A. (2007). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarında karşılaşılan sorunlar. Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 17–25.
- Erkut, S. (2010). Developing multiple language versions of instruments for intercultural research. Child Development Perspectives, 4(1), 19–24. http://dx.doi.org/10.1111/ j.1750-8606.2009.00111.x
- Esin, M. N. (2014). Veri toplama yöntem ve araçları & veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. S. Erdoğan, N. Nahcivan ve M. N. Esin (Ed.), Hemşirelikte araştırma: Süreç, uygulama ve kritik içinde (s.169–192). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
- He, J., & van de Vijver, F. (2012). Bias and equivalence in cross-cultural research. Online Readings in Psychology and Culture, 2(2), 1–19.
- International Test Commission (ITN). (2018). Guidelines for translating and adapting tests. International Journal of Testing, 18(2), 101–134. http://dx.doi.org/10.1080/15305058.2017.1398166.
- Jesus, L. M. T., & Valente, A. R. (2016). Cross-cultural adaptation of health assessment instruments. Retrieved from http://sweet.ua.pt/lmtj/lmtj/JesusValente2016.pdf
- Nilsson, J., Gardulf, A., & Lepp, M. (2016). Process of translation and adaptation of the Nurse Professional Competence (NPC) Scale. Journal of Nursing Education and Practice, 6(1), 100–103.
- Scholz, D. B. U. E. (2011). Questionnaire translation in cross-national survey research. On the types and value of annotations. Methoden Daten Analysen, 5(2), 157–179.
- Survey Research Center. (2016). Guidelines for best practice in cross-cultural surveys. Michigan, MI: Institute for Social Research, University of Michigan.
- World Health Organization (WHO). (2017). Process of translation and adaptation of instruments. Retrieved from http://www.who.int/substance_abuse/research_tools/translation/en/
- Yasir, A. S. M. (2016). Cross cultural adaptation & psychometric validation of instruments: Step-wise description. International Journal of Psychiatry, 1(1), 1–4.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Derlemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Ekim 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 26 Sayı: 3 |
